به نقل از «قدس آنلاین»

5 چرایی در آموزش عمومی قرآن

تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۹۷۵۷۵

​رضا نباتی، کارشناس برنامه درسی قرآن دفتر تألیف کتب درسی و از مؤلفان کتاب‌های درسی قرآن وزارت آموزش و پرورش مقاله‌ای با عنوان «پنج چرا در آموزش عمومی قرآن» را به رشته تحریر درآورده است. متن این مقاله در ذیل آمده است.

«از روش‌های آسیب‌شناسی و نقد و بررسی یک موضوع، روش بسیار ساده اما قدرتمند «پنج چرا» است که طی آن می‌توان در کمترین زمان به ماهیت یک مسئله و علت یا علل یک مشکل پی برد و راه‌حل‌ها و روش‌های اصلاح و ارتقای آن را پیشنهاد کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از روش پنج چرا برای آسیب‌شناسی و ارائه راه‌حل در حوزه آموزش عمومی قرآن کریم استفاده شده است.
بیان مسئله

آموزش عمومی قرآن کریم از منظر ماهیت، باید «جنبه همگانی» داشته باشد. چراکه مخاطبان آن که اعم اغلب مردم هستند، نه به دنبال کسب مدال و یا شهرت (در قالب‌های هنری مانند قرائت و حفظ)، بلکه آنها در پی انس با قرآن کریم به عنوان سخن خدا و کتاب هدایت هستند؛ چرا که ایشان، قرآن را معجزه الهی و راهنمای رستگاری دنیوی و اخروی خود و جامعه می‌دانند.
شکاف فرهنگی

به دلیل عدم تفکیک این دو حوزه فرهنگ قرآنی، یعنی «حوزه همگانی» از «حوزه قهرمانی» از سوی متولیان امور در کشور از همان ابتدا، مخاطبان دچار درماندگی شده و علی‌رغم میل و نیاز باطنی و ذائقه و توان، به اصرار و اجبار وارد مسیر نامناسب حوزه قهرمانی می‌شوند اما به دلایل متعدد در بین راه از ادامه همراهی صرف نظر می‌کنند.

به دلیل عدم تناسب و تطابق لازم برنامه‌ها اعم از اهداف، محتوا و روش‌های آموزش و ارزیابی با نیاز، ذائقه و توان حوزه عمومی و همگانی، اعم اغلب ایشان به تدریج انگیزه لازم را از دست می‌دهند. با این وجود، تعارض منافع برخی جریان‌های فرهنگی با خواسته مردم، این رویه را تشدید کرده است.

از این رو پیشنهاد می‌شود در بخش آموزش‌های همگانی قرآن و تحلیل و بازنگری اهداف، رویکردها، محتواها و روش‌های تدریس و ارزیابی از روش «پنج چرا» استفاده شود.
چرا «پنج چرا»؟

«پنج چرا» یک روش (تکنیک) سؤال پرسی برای پی بردن به روابط علت و معلولی در مورد یک مسئله یا مشکل خاص است. هدف اصلی این روش، یافتن علت اصلی وقوع یک نقص یا مشکل در یک سیستم است.

نمونه زیر این فرایند را به زبان ساده نمایش می‌دهد:
مسئله

برخی از افراد در خواندن قرآن دچار غلط خوانی می‌شوند.
چرای اول

چرا برخی از افراد در خواندن کلمه و ترکیب‌های قرآنی دچار غلط خوانی می‌شوند؟
پاسخ‌های اولیه

۱- حروف و حرکات را تشخیص نمی‌دهند.

۲- کلمه‌ها و ترکیب‌های قرآنی را مانند فارسی، «کلی خوانی» می‌کنند.
پاسخ کامل‌تر

با کمی دقت متوجه می‌شویم که عمده این افراد به دلیل اشتراک خط فارسی و عربی، هم حروف را و هم حرکات را می‌شناسند. پس با گذر از گزینه اول، گزینه دوم مطرح می‌شود.
چرای دوم

چرا کلمه‌ها و ترکیب‌های قرآنی را «کلی‌خوانی» می‌کنند؟
پاسخ‌های اولیه

۱- چشم ایشان هنگام خواندن، طبق عادت ذهنی (مانند فارسی خوانی) بر روی دیدن حروف متمرکز است (و نه حرکات)

۲- به دلیل یادگیری روخوانی از طریق شنیدن، مهارت کافی در تشخیص چشمی ترکیب حروف و حرکات را ندارند.
پاسخ‌های کامل‌تر

۱- با کمی دقت متوجه می‌شویم که عمده‌ترین دلیل کلی‌خوانی مربوط به «کم توجهی به حرکات است تا حروف»؛ این در حالی است که تعداد حروف، چندین برابر حرکات است.

۲- و نیز به دلیل اینکه خط فارسی و قرآن مشترک است؛ لذا ناخواسته مانند فارسی‌خوانی هنگام خواندن قرآن نیز بر حروف تمرکز و از حرکات و علائم غفلت می‌شود.

این به دلیل آن است که در نوشته‌های فارسی، روی حروف، حرکتی وجود ندارد؛ لذا بر اساس «عادت ذهنی» بر صحیح‌خوانی حروف متمرکز می‌شود، تا بر حرکات آنها.

۳- به دلیل «اضطراب از حجم آیه و تراکم صفحه»، اعتماد به نفس لازم را برای دقت کافی در خواندن کلمه‌ها و ترکیب‌های قرآنی ندارند. تمایل به مراجعه به جزء سی‌ام و خواندن سوره‌های آخر قرآن به دلیل همین جو روانی است.

۴- به دلیل «ابهام در فهم معنای کلمه‌ها و ترکیب‌ها اغلب مشابه و هم خانواده با کلمات فارسی»، آنها را براساس تصورات ذهنی خود می‌خواند.

۵- در این میان، تمرکز بر روش شنیداری در آموزش روخوانی، به جای تقویت مهارت چشمی، تشخیص ترکیب حروف و حرکات را با اختلال جدی‌تری رو به رو می‌کند.

پنج چرا در آموزش عمومی قرآن
چرای سوم

چرا روش شنیداری به فرایند کسب مهارت روخوانی آسیب وارد می‌کند؟
پاسخ‌های اولیه

۱- شنیدن، منجر به کلی خوانی کلمه و ترکیب‌ها می‌شود.

۲- کلی خوانی، ناتوانی‌های قبلی را تشدید می‌کند.

۳- تعمیم پذیری یادگیری را به حداقل می‌رساند.
پاسخ‌های کامل‌تر

۱- کسانی که از طریق شنیدن، به روان‌خوانی می‌رسند، در تعمیم آن به سایر سوره‌های قرآن با مشکل رو به رو می‌شوند. چراکه شنیدن، به حفظ و روان‌خوانی یک قطعه خاص کمک می‌کند اما به تقویت تعمیم مهارت خواندن سایر آیات، کمک چندانی نمی‌کند.

۲- یکی از دلایل مهم غلط‌خوانی، کلی خوانی است. عامل اصلی کلی خوانی، یادگیری از طریق شنیدن است.

۳- چشم انسان، تنبل‌ترین عضو بدن است؛ زیرا در بهترین شرایط 10 درصد آنچه را می‌بیند به مغز مخابره می‌کند. در هنگام شنیدن، چشم انسان این درصد را هم به مغز مخابره نمی‌کند.

۴- مبنای روش شنیداری، تصویرخوانی است؛ در تصویرخوانی، روش غالب، قیاسی است. در حالی که در کسب مهارت خواندن از طریق بینایی، روش غالب، استقرائی است (از جزء به کل)
چرای چهارم

چرا با وجود کم توفیق بودن، روش شنیداری در آموزش مهارت خواندن، معلمان بر استفاده از روش‌های شنیداری اصرار می‌ورزند؟
پاسخ‌های اولیه

۱- براساس تجربه زیسته شخصی و عادت‌های قبلی که همواره در طول سال‌های متمادی بدون تغییر بوده است، از تغییر وحشت داشته و احساس ناامنی می‌کنند.

۲- روش شنیداری در حفظ یک قطعه و سوره خاص زودبازده بوده و در اهداف کوتاه مدت، رضایت‌مندی بیشتری در پی‌دارد؛ اما در دراز مدت مشکل روخوانی کل قرآن به قوت خود باقی است.
پاسخ کامل‌تر

۱- حقیقت آن است که بین آنچه انتظار می‌رود و آنچه در عمل به آن پرداخته می‌شود، شکاف عمیقی وجود دارد، اما به دلیل برخورد سطحی نگرانه به این زوایا و ظرایف توجه نمی‌شود.
چرای پنجم

چرا نظام آموزشی پس از ۲۰ سال توجه و تأکید بر این شیوه، موفق ارزیابی نمی‌شود؟
پاسخ‌های اولیه

۱- در اغلب مدارس به برنامه عمل نمی‌شود. عدم نظارت بر حُسن اجرای کامل برنامه درسی از ضعف‌های اساسی نظام آموزشی کشور است.

۲- تحقق مهارت روخوانی زمانی تضمین خواهد شد که بخش روان خوانی به عنوان مکمل ضروری مورد توجه قرار گیرد.
پاسخ کامل‌تر

۱- روخوانی کمیتی است که بدون روان‌خوانی، کیفیت بخشی و تداوم نخواهد داشت. «الدرس حرف، و التکرار الف»؛ از این رو روان خوانی وظیفه تثبیت، تعمیق و تعمیم یادگیری را بر عهده دارد.

۲- معلمان ضمن تسلط بر روش‌های اشاره ثابت و متحرک در تدریس روخوانی قرآن کریم، باید با پرداختن جدی به مرحله روان‌خوانی یعنی استماع و اتباع (گوش دادن و تکرار کردن) این فرایند را کامل کنند.

۳- استفاده از رمزینه‌های سریع پاسخ در یک سوم پایانی وقت کلاس، به تدریج این زمینه را محقق خواهد کرد.

همانطور که ملاحظه می‌کنید، معمولاً پنج چرا برای شناخت علت یا علل یک مسئله کفایت می‌کند. اما در صورت نیاز می‌توان چراهای دیگری نیز طرح کرد. پایه و اساس نگرش علمی در تعلیم و تربیت می‌تواند همین تکنیک پنج چرا باشد، چرا که با استفاده از این چراها، نه تنها به علت اصلی مشکلات می‌رسیم بلکه راه حل هم بر ما آشکار می‌شود.

روش «پنج چرا» یک ابزار بسیار ساده اما قدرتمند در دست برنامه‌ریزان، مؤلفان و معلمان است که از آن برای یافتن ریشه اصلی مشکلات استفاده می کنند».
انتهای پیام
​

منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: کلمه ها و ترکیب ها ترکیب های قرآنی آموزش عمومی قرآن پاسخ های اولیه ۱ روش شنیداری روان خوانی کلی خوانی قرآن کریم کامل تر ۱ پنج چرا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۹۷۵۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

چرایی ایجاد دفتر «فراجا» در بنیاد ملی نخبگان/۲ بال علم و فناوری «وعده صادق»

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور ایجاد دفتر فراجا در بنیاد ملی نخبگان را در راستای دسترسی به آمارهای مهاجرت نخبگان دانست و گفت: بخش زیادی از توفیقات کشورهایی چون هند و چین به لطف محققانی است که در سایر کشورها به تحقیق و پژوهش اشتغال دارند.

به گزارش ایسنا، دکتر روح الله دهقانی فیروز آبادی در نشست خبری امروز که در محل ساختمان معاونت علمی ریاست‌جمهوری برگزار شد، با بیان اینکه‌ «وعده صادق» دارای دو بال علم و فناوری بومی و شجاعت و تدبیر در استفاده صحیح از علم و فناوری است، گفت: هر انسان آزاده‌ای که این عملیات را مشاهده کرد، دریافت که ایران توان ساخت تجهیزات دفاعی، پدافندی و آفندی را دارد.

وی ادامه داد: امسال و سال قبل از سوی مقام معظم رهبری بر مردمی‌سازی اقتصاد تاکید شده است و شرکت‌های دانش‌بنیان مصداق مردمی‌سازی اقتصاد به شمار می‌روند.

ایجاد فراجا در بنیاد ملی نخبگان

دهقانی فیروزآبادی در خصوص سؤال ایسنا مبنی بر ایجاد دفتر فراجا در بنیاد ملی نخبگان برای رصد نخبگان با تاکید بر اینکه همه کشورهای دنیا ورود و خروج افراد به کشورشان را رصد می‌کنند، افزود: بازگشت محققان ایرانی در قالب عضو هیات علمی و غیره به کشور دو برابر شده است.

وی ادامه داد: محققان همه کشورهای دنیا یا از کشورشان خارج شده و یا محققانی به کشورشان وارد می‌شود و کشور چین بزرگترین مهاجر فرست دنیا به شمار می‌رود، ولی رویکرد این کشور آن است که هر محققی که از کشور خارج می‌شود، سفیران علم و فناوری آن کشور به شمار می‌رود.

معاون علمی رئیس‌جمهور، وطن‌پرستی را شاخص اصلی شهروندان هر کشوری ذکر کرد و گفت: بخش زیادی از توفیقات کشورهایی چون هند و چین به لطف محققانی است که در سایر کشورها به تحقیق و پژوهش اشتغال دارند.

وی  با تاکید بر اینکه مساله کشورها باید رصد شود، خاطر نشان کرد: هر فردی که از کشور خارج می‌شود، یک سرمایه است؛ ولی ما آمارهای دقیقی از مهاجرت در اختیار نداریم و قصد تصمیم‌گیری‌های کیفی داریم و ابن در حالی است که یکی از اساسی‌ترین پارامترهای تصمیم‌گیری در اختیار بودن عدد و ارقام درست لست.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، اضافه کرد: تمام کسانی که آمارهای مهاجرت‌ها را ارائه می‌دهند، مرجع و عدد و ارقامی در اختیار ندارند و بهترین مرجعی که می‌تواند در این زمینه آمارها را ارائه دهد، پلیس گذرنامه است.

وی با اشاره به اقدامات وزارت علوم در خصوص ترجمه مدارک، یادآور شد: فراجا اطلاعات لازم از مهاجرت را که جزء اطلاعات محرمانه است، در اختیار دارد و کمک می‌کند تا بنیاد ملی نخبگان به آمارهای مهاجرت نخبگان دسترسی داشته باشد.

وی با اشاره به فرموده پیامبر اسلام مبنی بر این‌که علم را بیاموزید ولو در چین، گفت: پیامبر اسلام نیز با مهاجرت نخبگان مخالف نبوده است و باید یاد بگیریم، آن کسی که از کشور خارج می‌شود، دشمنی با کشور ندارد.

تعطیلی کسب و کارها

دهقانی‌ فیروزآبادی درخصوص رویکرد معاونت علمی درباره تعطیلی پلتفرم‌ها و کسب و کارها، گفت: ما تاکید کرده‌ایم کسب و کارهایی که تعطیلی آنها منجر به آسیب رساندن به مردم می‌شود، اقدام درستی نیست.

وی افزود: ما بر این باوریم که اگر تشخیص داده می‌شود که مدیریت کسب و کارها و فرهنگ حاکم بر آنها مشکل دارند، جریان‌هایی چون بسیج دانشجویی و غیر را حمایت و تقویت کنید تا قضای رقابت ایجاد شود.

هواپیمای مسافربری ۷۲ نفره از نظر فنی اصلا زیرساخت ندارد

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور، درباره آخرین وضعیت ساخت هواپیمای مسافربری ٧٢ نفره که به عنوان یک پروژه دانشگاهی در دانشگاه امیرکبیر پیگیری می‌شود، گفت: از این پروژه بازدید کردیم، پروژه خوبی است؛ اما از نظر فنی اصلا زیرساخت ندارد. این پروژه در ٧-٨ جلسه بررسی شد و مشخص شد که به دلایل متعدد، پروژه‌ای نیست که جوابگوی صنعت هواپیمایی باشد. 

وی ادامه داد: تصمیم بر این شد شرکت‌های دانش‌بنیان توانمند در این حوزه به سراغ ساخت و طراحی بخش‌های مختلفی از جمله سیم‌های کنترل، ناوبری هدایت، ابزارهای موتور بروند و همچنین با کشورهایی که روابط خوبی داریم، در صنعت هوایی کنسرسیوم تشکیل دهیم. در نهایت جمع‌بندی شد که به عنوان عضوی از یک کنسرسیوم در ساخت یک هواپیمای جدید روسیه مشارکت داشته باشیم.

هوش مصنوعی

دهقانی فیروزآبادی در خصوص رسیدن کشور به ۱۰ کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی، گفت: سال گذشته گفت‌وگوهایی زیادی با رئیس‌جمهور و همینطور دستگاه‌های مختلف از جمله سازمان برنامه و بودجه برای الزام ایجاد یک مرکز ملی توسعه هوش مصنوعی و در کنارش یک شورای ملی راهبری انجام شد و در این راستا برنامه‌ها و مدل‌های کشورهای مختلف در حوزه هوش مصنوعی مورد مطالعه قرار گرفت.

معاون علمی رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه سال گذشته راه‌اندازی مرکز ملی هوش مصنوعی و شورای راهبری به تصویب رسید و اعضای شورا مشخص شدند، گفت: سال گذشته طی جلساتی که با سرمایه‌گذاران بخش دولتی و صندوق توسعه ملی و صندوق نوآوری داشتیم، راه‌اندازی صندوق پژوهش فناوری هوش مصنوعی با سرمایه ١٠ هزار میلیارد تومانی اسفندماه سال ١۴٠٢ برنامه‌ریزی شد.

وی ادامه داد: همچنین برنامه‌ریزی شده است مرکز ملی هوش مصنوعی، اپراتور هوش مصنوعی را ایجاد کند که این اپراتور ٣ خدمت اصلی مزرعه پردازشی بزرگ، مرکز داده بزرگ و کتابخانه‌های بزرگ زبانی و تصویری را ارائه می‌دهد. همانطور که اپراتورهای تلفن همراه خدمات اینترنتی را ارائه می‌دهند، اپراتور ملی هوش مصنوعی نیز خدمات پردازشی بزرگ و خدمات کتابخانه‌های محاسباتی را در اختیار دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و سازمان‌ها و نهادها قرار می‌دهد.

دهقانی فیروزآبادی با بیان اینکه ایران از نظر دانش فنی و نیروی انسانی وضعیت خوبی دارد، گفت: در حوزه مقالات و ارجاعات، ایران رتبه ١٧ یا ١٨ را دارد، اما در حوزه کاربرد رتبه ٧٠ تا ٨٠ را دارد که این جایگاه به دلیل نبودن زیرساخت‌ها در کشور است و پیش‌بینی می‌کنیم در سال١۴٠٣ تحول خوبی در حوزه هوش مصنوعی با ایجاد اپراتور ملی هوش مصنوعی و توسعه زبرسیستم ها داشته باشیم.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور با اشاره به اینکه مرکز ملی هوش مصنوعی جایگاهی فراتر از معاونت علمی است، گفت: از تمام دستگاه ها دعوت می کنیم که ای مرکز را تقویت کنند.

وی افزود : پیش بینی ما این است که در سال ١۴٠٣ به چند صد GPU دسترسی پیدا کنیم البته تحریم های شدیدی در این حوزه وجود دارد و حتی عربستان و امارات که برای خرید GPU اقدام کرده اند و حتی پول پرداخت کرده اند اما تحریم شده اند. امیدواریم دانشگاه ها GPU هایی را دارند برای استفاده تجمیعی در اختیار قرار دهند.


پیش بینی رشد ۱۰۰ درصدی حضور دانش بنیان ها در بازار سرمایه در سال ۱۴۰۳


وی در پاسخ به سوال دیگری درباره حضور شرکت‌های دانش بنیان در بورس گفت: تاکنون ۱۰۸ شرکت در بازار سرمایه حضور دارند که تا پایان سال رشد صد درصدی خواهند داشت.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور با اشاره به اینکه
یکی از مراحل بلوغ شرکت‌های دانش‌بنیان عرضه شدن آنها در بازار سرمایه و مشارکت آنها توسط سرمایه مردم است، افزود: رشد نهایی شرکت‌های دانش‌بنیان ورود به بورس است.

دهقانی ضمن بیان این مطلب که لزومی ندارد یک شرکت دانش بنیان برای ورود به بورس به معاونت علمی مراجعه کند، افزود: آنجایی که بحث کلان داده ها مطرح می شود یا بحث داده های مرتبط با مردم یا امنیت مردم مرتبط می شود، صلاحیت شرکت ها برای ورود به بورس در یک کارگروهی که در معاونت علمی تشکیل شده، مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرد.


ادامه دارد